မန္တလေးမြို့၊ မစိုးရိမ်တိုက်သစ်
သီလက္ခန္ဓဝဂ္ဂပါဠိ,အဋ္ဌကထာ(ပထမနေ့) အဖြေ
၁၃၈၁-ခု၊ ဝါဆိုလကွယ်နေ့
သီလက္ခန်အဖြေ
နံပါတ်(၁)
ဘိက္ခဝေ=တို့၊ အယံ ရာဇာ= ဤမင်းသည်။ ခတော= မိမိ၏ ကုသိုလ်အမြစ်ကို မိမိကိုယ်တိုင်ပင် တူး၍ပစ်ခဲ့ပြီ။ ဘိက္ခဝေ= တို့။ အယံ ရာဇာ= သည်။ ဓမ္မိကံ= သော။ ဓမ္မရာဇာနံ= သော။ ပိတရံ=ကို။ ဇီဝိတာ= မှ။ သစေ န ဝေါရောပေဿထ= အကယ်၍ မခွင်းခဲ့အံ့။ (ဧဝံ သတိ= ဤသို့ မခွင်းခဲ့လတ်သော်) ဣမသ္မိံ ယေဝ အာသနေ= ဤနေရာ၌ပင်။ ဝိရဇံ= ကင်းသော ရာဂအစရှိသော မြူရှိသော။ ဝါ= ရာဂအစရှိသော မြူမှကင်းသော။ ဝီတမလံ= ကင်းသော ရာဂအစရှိသော အညစ်အကြေးရှိသော။ ဝါ= ရာဂအစရှိသော အညစ်အကြေးမှ ကင်းသော။ ဓမ္မစက္ခု= သစ္စာလေးပါးတရားတို့၌ ဖြစ်သော သောတာပတ္တိဉာဏ်စက္ခုသည်။ ဝါ= အောက်မဂ်သုံးပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါဝင်သော ဉာဏ်စက္ခုသည်။ ဥပ္ပဇ္ဇိဿထ= ဖြစ်လောက်ရာ၏။ (ဒီ၊ ၁၊ ၈၁။ သီ၊ ဘာဋီ၊ ၅၆၃။)
နံပါတ်(၂)
အမ္ဗဋ္ဌ= ဋ္ဌ။ ယော= အကြင်သူသည်။ တထာဂတေန= မြတ်စွာဘုရားသည်။ ယာဝတတိယကံ= သုံးကြိမ်တိုင်အောင်။ သဟဓမ္မိကံ= အကြောင်းနှင့်တကွဖြစ်သော။ ပဥှံ= ပြဿနာကို။ ပုဋ္ဌော= မေးအပ်သည်။ (သမာနော= ဖြစ်ပါလျက်) န ဗျာကရောတိ= မဖြေဆို။ အဿ= ထိုမဖြေဆိုသူ၏။ ဧတ္ထေဝ= ဤနေရာ၌ပင်။ မုဒ္ဓါ= ဦးထိပ်သည်။ သတ္တဓာ= ခုနှစ်စိတ်။ ဖလိဿတိ= ကွဲလတ္တံ့။
(ဒီ၊ ၁။ ၈၉။ သီ၊ ဘာဋီ၊ သျ။ ၅၈၅။)
နံပါတ်(၃)
ဧတရဟိ-၌၊ သာစရိယကော- ဆရာနှင့်တကွဖြစ်သော၊ တွံ သေယျထာပိ-ကဲ့သို့၊ ဧဝံ- တူ၊ တေ- တို့သည်၊ သုစိမံသူပသေစနံ- သွန်းလောင်းထည့်ခတ်အပ်သော သန့်ရှင်းစင်ကြယ်သော အသားရှိသော၊ ဝိစိတသာဠကံ- စိစစ်ရွေးချယ်အပ်ပြီးသော မည်းနက်သော အရာဝတ္ထုရှိသော၊ ဝါ- မည်းနက်သော အရာဝတ္ထုကို စိစစ်ရွေးချယ်ပြီးဖြစ်သော၊ အနေကသူပံ- များသောဟင်းရည်ရှိသော၊ အနေကဗျဉ္ဇနံ- များသောဟင်းလျာရှိသော၊ သာလီနံ- သလေးတို့၏၊ သြဒနံ- ထမင်းကို၊ (တနည်း) သာလီနံ သြဒနံ- သလေးထမင်းကို၊ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ- သုံးဆောင်ကြကုန်၏၊ ဣတိ- သို့၊ သုတံ- လော။ (ဒီ၊ ၁။ ၉၈။) (ဘာဋီ၊ သျ၊ ၆၀၂)
အထ ခေါ- ဝတ္ထဂုယှကို ပြတော်မူပြီးရာ ထိုအခါ၌၊ ဘဂဝါ- သည်၊ ဇိဝှံ- လျှာတော်ကို၊ နိန္နာမေတွာ- ထုတ်ဖော်ညွှတ်စေတော်မူပြီးလျှင်၊ ဥဘောပိ- နှစ်ဖက်လုံးလည်း ဖြစ်ကုန်သော၊ ကဏ္ဏသောတာနိ- နားတွင်းတော်တို့ကို၊ အနုမသိ- အဖန်ဖန်သုံးသပ်တော်မူပြီ၊ ပဋိမသိ- ရှေ့ရှုသုံးသပ်တော်မူပြီ၊ ဥဘောပိ- ကုန်သော၊ နာသိကသောတာနိ- နှာခေါင်းပေါက်တော်တို့ကို၊ အနုမသိ- ပြီ၊ ပဋိမသိ- ပြီ၊ ကေဝလမ္ပိ- အလုံးစုံလည်းဖြစ်သော၊ နလာဋမဏ္ဍလံ- နဖူးအဝန်းအဝိုင်းကို၊ ဝါ- နဖူးပြင်ကို၊ ဇိဝှါယ- ဖြင့်၊ ဆာဒေသိ- ဖုံးလွှမ်းတော်မူပြီ။ (ဒီ၊ ၁။ ၉၉။) (ဘာဋီ၊ သျ၊ ၆၀၄။)
နံပါတ်(၅)
ကကစူပမေ= ကကစူပမသုတ်၌၊ ဟဋ္ဌော-၌၊ အက္ခန္တိယာ- သည်းမခံခြင်းဖြင့်၊ (ဒေသနာ-သည်၊) ဥဋ္ဌိတာ- ဖြစ်၏၊ ဥပရိ-၌၊ ကကစူပမာ- လွှသွားဥပမာသည်၊ အာဂတာ-၏၊ ဣမသ္မိံမိ ဗြဟ္မဇာလေ- ဤဗြဟ္မဇာလသုတ်၌လည်း၊ ဟဋ္ဌော-၌၊ ဒိဋ္ဌိဝသေန- ဒိဋ္ဌိ၏အစွမ်းဖြင့်၊ ဒေသနာ-သည်၊ ဥဋ္ဌိတာ-၏၊ ဥပရိ-၌၊ သုညတာပကာသနံ- အတ္တမှကင်းဆိတ်သည်၏အဖြစ်ကို ထင်ရှားပြတတ်သော ဒေသနာတော်သည်၊ အာဂတံ- လာပြီ၊ တေန- ထို့ကြောင့်၊ ဧဝမယံ ၊ပေ၊ အာဂတာတိ- ဟူ၍၊ (မယာ- သည်) ဝုတ္တံ- ဆိုအပ်ပြီ၊ ဝါ- ဆိုခဲ့ပြီ။ (သီ၊ ဋ္ဌ၊ ၁၀၃။ ဘာဋီ၊ ဒု၊ ၁၅၇။) ဝုတ္တံ-ကတ္တား (၂) မှတ်။ ကြွင်း (၈) မှတ်။
ဧဝံ- ဤသို့၊ ဝါ- ဤဆိုအပ်ပြီးသောနည်းဖြင့်၊ ဒိဋ္ဌိဂတိကာနံ- မိစ္ဆာအယူရှိသူတို့၏ တည်ရာဖြစ်သော၊ ဝဋ္ဋံ- ဝဋ်တရားကို၊ ကထေတွာ- ဟောတော်မူပြီး၍၊ ဣဒါနိ- ၌၊ ယုတ္တယောဂဘိက္ခုအဓိဋ္ဌာနံ- အားထုတ်အပ်သော ကမ္မဋ္ဌာန်းရှိသော ရဟန်း၏တည်ရာကို၊ ကတွာ-၍၊ ဝိဝဋ္ဋံ- ဝဋ်၏ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော တရားကို၊ ဝါ- ဝဋ်မှကင်းသောတရားကို၊ ဒေဿန္တော- ပြတော်မူလိုသည်၊ (ဟုတွာ-၍၊ ဝါ- သောကြောင့်၊ ယတော ၊ပေ၊ ဘိက္ခူတိ အာဒိံ-အစရှိသော စကားရပ်ကို၊ အာဟ-ပြီ။
ဗြူဓာတုယာ-ဗြူဓာတ်၏၊ ကမ္မဘူတေ= ကံဖြစ်၍ဖြစ်သော၊ တတ္ထ တသ္မိံ ယတော ခေါ... ဘိက္ခူတိ ဝစနေ= ထို ယတော ခေါ.... ဘိက္ခု-ဟူသောစကားရပ်၌။ ယတောတိ-ဟူသည်ကား၊ ယဒါ=၌။
တတ္ထ (၄) မှတ်။ ကြွင်း (၆) မှတ်။ (သီ၊ ဋ္ဌ၊ ၁၁၆။ ဘာဋီ၊ ဒု၊ ၁၇၆။)
နံပါတ်(၇)
ဘဂဝတော ဘာသိတန္တိ- ကား၊ ကရဝီက ရုတမဉ္ဇုနာ- ကရဝိက်ငှက်မင်း၏ ကျူးရင့်သံနှင့်တူစွာ နာပျော်ဖွယ်ကောင်းသော၊ ကဏ္ဏသုခေန- နားတို့၏ ချမ်းသာကြောင်းဖြစ်သော၊ ဝါ- နားဝင်ချိုသော၊ ပဏ္ဍိတဇနဟဒယာနံ- ပညာရှိ လူအပေါင်း၏ စိတ်နှလုံးတို့ကို၊ အမတာဘိသေကသဒိသေန- အမြိုက်ရေစင်ဖြင့် သွန်းဖြန်းလိုက်ခြင်းနှင့် တူသော၊ ဗြဟ္မဿရေန- ဗြဟ္မာမင်း၏ အသံနှင့်တူစွာသော အသံတော်ဖြင့်၊ ဘာသမာနဿ- ဟောတော်မူသော၊ ဘဂဝတော- မြတ်စွာဘုရား၏၊ ဝစနံ- စကားတော်ဖြစ်သော၊ ဧဝံ- ဤသို့၊ ဝါ- ဤဆိုအပ်ပြီးသောနည်းဖြင့်၊ ဝိစိတြနယ ဒေသနာဝိလာသယုတ္တံ- ထူးဆန်းသောနည်းနှင့်လည်းယှဉ်, ဒေသနာတော်၏ တင့်တယ် စမ္ပါယ်ခြင်းနှင့်လည်း ယှဉ်သော၊ ဣဒံ သုတ္တံ- ဤဗြဟ္မဇာလသုတ်တော်ကို။
(သီ၊ ဋ္ဌ။ ၁၁၉။ဘာဋီ၊ ဒု ၁၉၁။)
နံပါတ်(၈)
ကသ္မာ- အဘယ့်ကြောင့်၊ နိသိန္နော- သည်၊ ဟောတိ- ဖြစ်သနည်း၊ နိဒ္ဒါဝိနောဒနတ္ထံ- အိပ်ခြင်းကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းအကျိုးငှါ၊ နိသိန္နော- သည်၊ ဟောတိ-၏၊
ဟိ-ချဲ့၊ အယံ ရာဇာ-သည်၊ ပိတရိ- ခမည်းတော်၌၊ ဥပက္ကန္တဒိဝသတော- လုလ္လပြုအပ်ရာနေ့မှ၊ ပဋ္ဌာယ-စ၍၊ (အဟံ-သည်) နိဒ္ဒံ- အိပ်ခြင်းသို့၊ သြက္ကမိဿာမိ- သက်ရောက်အံ့၊ ဣတိ- ဤသို့နှလုံးသွင်း၍၊ အက္ခီသု၊မျက်စိတို့ကို၊ နိမီလိတမတ္တေသုယေဝ-မှိတ်အပ်ကာမျှ ဖြစ်ကုန်လသော်သာ၊ သတ္တိသတအဗ္ဘာဟတော ဝိယ- လှံပေါင်းတစ်ရာဖြင့် ထိုးဆွအပ်သူကဲ့သို့၊ ကန္ဒမာနောယေဝ- ရောင်ရမ်းမြည်တမ်း လျက်သာလျှင်၊ ပဗုဇ္ဈိ- နိုးပြီ၊ ဧတံ- ဤရောင်ရမ်းမြည်တမ်းခြင်းသည်၊ ကိံ-အဘယ်နည်း၊ (တနည်း) ဧတံ- ဤနိုးခြင်းသည်၊ ကိံ- အဘယ်နည်း၊ ဣတိ-သို့၊ ဝုတ္တေ- မေးမြန်းအပ်သော်၊ ကိဉ္စိ- တစ်စုံတစ်ခုဟူ၍၊ န ဝဒတိ- မပြောနိုင်၊ တေန- ထို့ကြောင့်၊ အဿ-ထိုမင်း၏၊ ဝါ-သည်၊ နိဒ္ဒါ-အိပ်ခြင်းကို၊ အမနာပါ- စိတ်ဖြင့် မရောက်အပ်၊ ဝါ- မနှစ်သက်အပ်၊ ဣတိ- ထို့ကြောင့်၊ နိဒ္ဒါဝိနောဒနတ္ထံ- အိပ်ခြင်းကို ပယ်ဖျောက်ခြင်းငှါ၊ ဝါ= ပယ်ဖျောက်ခြင်းအကျိုးငှါ၊ ဝါ= အိပ်ခြင်းကို ပယ်ဖျောက်လိုခြင်းကြောင့်၊ နိသိန္နော- သည်၊ ဟောတိ-၏။ နိဒ္ဒါဝိနောဒနတ္ထံ- (၂) မှတ်စီ။ ကြွင်း (၄) မှတ်။ (သီ၊ ဋ္ဌ၊ ၁၂၈။ ဘာဋီ၊ ဒု၊ ၂၃၂။)
နံပါတ်(၉)
ပန- အဟုတ်ကား၊ အယံ- ဤအဇာတသတ်မင်းသည်၊ ဘိက္ခုသံဃံ- ရဟန်းအပေါင်းကို၊ ဒိသွာ-၍၊ ပသန္နော- ကြည်ညိုသည်၊ (ဟုတွာ-၍၊ ဝါ-ကြောင့်) ပုတ္တံ-သားကို၊ အနုဿရိ- အမှတ်ရပြီ၊ (၂) မှတ်။
ကသ္မာ= ကြောင့်၊ အနုဿရိ= သနည်း? (၂-မှတ်)
ဟိ-ယသ္မာ=ကြောင့်၊ (၂-မှတ်) ဒုလ္လဘံ- ခဲယဉ်းသဖြင့် ရအပ်သော အရာဝတ္ထုကို၊ ဝါ- ရနိုင်ခဲသောအရာဝတ္ထုကို၊ လဒ္ဓါ- ရ၍သော်လည်းကောင်း၊ ဝါ- ရခြင်းကြောင့်သော်လည်းကောင်း၊ အစ္ဆရိယံ- အံ့သြဖွယ်ရာအရာဝတ္ထုကို၊ ဒိသွာ ဝါ- မြင်ရ၍သော်လည်းကောင်း၊ ဝါ- မြင်ရခြင်းကြောင့်သော်လည်းကောင်း၊ ပိယာနံ- ချစ်အပ်ကုန်သော၊ ဉာတိမိတ္တာဒီနံ- ဆွေမျိုးမိတ်ဆွေအစရှိသူတို့ကို၊ အနုဿရဏံယေဝ- အမှတ်ရခြင်းမည်သည်၊ လောကဿ- သတ္တလောက၏၊ ပကတိယေဝ- ပင်ကိုယ်သဘောပင်တည်း။
တသ္မာ= ကြောင့်၊ အနုဿရိ= ပြီ။ (၂-မှတ်) ကြွင်း ၂-မှတ်။
ဣတိ- သို့၊ ဘိက္ခုသံဃံ-ကို၊ ဒိသွာ-၍၊ ပုတ္တံ-ကို၊ အနုဿရမာနော-သည်ဖြစ်၍၊ ဧသ-သည်၊ ဧဝံ-သို့၊ အာဟ-ပြီ။ (သီ၊ ဋ္ဌ၊ ၁၃၉။ ဘာဋီ၊ ဒု၊ ၂၈၄။)
ပန-စင်စစ်ကား၊ ဧကန္တပဏ္ဍိတာ- ဧကန်ပညာရှိပုဂ္ဂိုလ်တို့သည်၊ ကထံ-စကားကို၊ သုတွာ ကြားရ၍၊ သုကထိတံ- ကောင်းစွာပြောဆိုအပ်သောစကားကို၊ ပသံသန္တိ- ချီးမွမ်းကြကုန်၏၊ ဒုက္ကထိတေသု- မကောင်းသဖြင့် ပြောဆိုအပ်ကုန်သော၊ ပါဠိပဒအတ္ထဗျဉ္ဇနေသု- ပါဠိဟူသောပုဒ်, ပုဒ်၏အနက်, အက္ခရာတို့တွင်၊ (တနည်း) ပါဠိပဒအတ္ထဗျဉ္ဇနေသု- ပါဠိဟူသောပုဒ်, ပုဒ်၏အနက်, ဝါကျတို့တွင်၊ ယံယံ- အကြင်အကြင် ပါဠိပဒ အတ္ထဗျဉ္ဇနသည်၊ ဝိရုဇ္ဈတိ- အမှန်နှင့်ဆန့်ကျင်၏၊ ဝါ- မှားနေ၏၊ တံတံ- ထိုထိုပါဠိပဒ အတ္ထဗျဉ္ဇနကို၊ ဥဇုကံ- ဖြောင့်မှန်သည်ကို၊ ကတွာ-ပြု၍၊ ဒေန္တိ- ပေးကြကုန်၏၊ စ-ဆက်ဦးအံ့၊ ဘဂဝန္တရူပေါ- မြတ်စွာဘုရား၏ သဘောတော်နှင့်တူသော သဘောရှိသော၊ တနည်း- ဘဂဝတာ- မြတ်စွာဘုရားနှင့်၊ သဒိသော-တူသော၊ ဧကန္တပဏ္ဍိတော နာမ- ဧကန်ပညာရှိပုဂ္ဂိုလ်မည်သည်။ နတ္ထိ-မရှိ၊ တေန- ထို့ကြောင့်၊ န ခေါ မေ၊ ပေ၊ ဘဂဝန္တရူပေါ ဝါတိ-ဟူ၍၊ (မာဂဓော, အဇာတသတ္တု, ဝေဒေဟိပုတ္တော-ရာဇာ-သည်) အာဟ-လျှောက်ပြီ။ (သီ၊ ဋ္ဌ၊ ၁၄၄။ဘာဋီ၊ ဒု၊ ၃၁၀။) ကတ္တား (၄) ပုဒ် (၁) မှတ်စီ။ ကြွင်း (၆)မှတ်။
No comments:
Post a Comment